Zachowek

Czym jest zachowek?

Zachowek to forma ochrony dla najbliższej rodziny, gdyby została pominięta w testamencie. Polskie prawo przewiduje dwa sposoby dziedziczenia: ustawowy i testamentowy. Zgodnie z przepisami, ustalana jest kolejność dziedziczenia oraz udział spadkobierców w majątku. Każdy z nas może zmienić tę kolejność, spisując testament, który pozwala powołać do spadku osoby, które nie dziedziczą ustawowo, ograniczyć udział innych spadkobierców, a nawet ich wydziedziczyć (o czym więcej później). Takie prawo wynika z zasady swobody testowania.

Chociaż prawo spadkowe pozwala na pominięcie żony czy dzieci w testamencie i przekazanie całego majątku np. na rzecz organizacji charytatywnej czy przyjaciela, może to naruszać interesy najbliższych, którzy wnieśli wkład w tworzenie tego majątku. Właśnie dlatego istnieje zachowek – który zapewnia, że dzieci, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy należy się część spadku, niezależnie od zapisów w testamencie.

Kto jest uprawniony do zachowku?

Zachowek przysługuje osobom, które miałyby prawo do dziedziczenia ustawowego, gdyby nie było testamentu (z pewnymi wyjątkami). Krąg spadkobierców ustawowych ustala się w zależności od konkretnej sprawy, przy czym spadkobiercy z pierwszej kolejności, np. dzieci i małżonek, mają pierwszeństwo przed tymi z dalszej kolejności, np. rodzicami.

W pewnych sytuacjach nawet najbliżsi mogą zostać pozbawieni prawa do zachowku. Dzieje się tak, gdy:

• Zostali wydziedziczeni w testamencie,

• Zostali uznani za niegodnych dziedziczenia,

• Są wyłączeni od dziedziczenia na podstawie przepisów prawnych,

• Odrzucili spadek,

• Zrzekli się dziedziczenia.

Zasadniczo zachowek przysługuje w wysokości połowy tego, co uprawniony otrzymałby w przypadku dziedziczenia ustawowego, gdyby testament nie został spisany. Wyjątek stanowią osoby małoletnie (poniżej 18. roku życia) oraz niezdolne do pracy, które mogą liczyć na zachowek w wysokości 2/3 udziału, jaki przysługiwałby im przy dziedziczeniu ustawowym.

Przykład: Załóżmy, że wartość spadku wynosi 500 000 zł. Spadkodawca zapisał cały majątek swojej przyjaciółce, pomijając żonę i dorosłe dziecko. W przypadku dziedziczenia ustawowego, każda z tych osób miałaby prawo do 250 000 zł. Ponieważ zachowek wynosi połowę udziału spadkowego, każda z pominiętych osób otrzyma zachowek w wysokości 125 000 zł.

Wydziedziczenie a zachowek

Często mówi się, że pominięcie osoby bliskiej w testamencie jest równoważne z jej wydziedziczeniem, co jest nieprecyzyjne. Wydziedziczenie oznacza pozbawienie kogoś prawa do zachowku i musi być wyraźnie wskazane w testamencie, a powody takiego działania muszą być konkretne i poważne.

Kodeks cywilny wskazuje na sytuacje, które mogą uzasadniać wydziedziczenie, takie jak:

• Uporczywe postępowanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (np. alkoholizm, przemoc),

• Popełnienie przestępstwa umyślnego przeciwko spadkodawcy lub bliskim,

• Niezaspokajanie obowiązków rodzinnych (np. zerwanie więzi, odmowa pomocy).

Ważne zasady dotyczące wydziedziczenia:

• Wydziedziczenie musi być wyraźnie zapisane w testamencie, ustne oświadczenie nie wystarczy.

• Spadkodawca musi dokładnie wskazać osobę wydziedziczoną, aby nie było wątpliwości, kogo dotyczy decyzja.

• Powód wydziedziczenia musi być długotrwały, np. uporczywe niewłaściwe zachowanie, a nie jednorazowe przewinienie.

• Wydziedziczenie traci ważność, jeśli spadkodawca wybaczy osobie, którą wydziedziczył.

• Osoba wydziedziczona może podważyć decyzję o wydziedziczeniu w sądzie, udowadniając, że zarzuty spadkodawcy są nieprawdziwe, np. poprzez świadków.

Jeśli uważasz, że zostałaś/eś niesłusznie pominięty w testamencie, sprawa o zachowek może wymagać postępowania sądowego. W takich przypadkach kluczowe jest przedstawienie odpowiednich okoliczności oraz umiejętne poprowadzenie sprawy. Procesy dotyczące zachowku bywają skomplikowane, wymagają negocjacji i doświadczenia w postępowaniach sądowych. Kancelaria Adwokacka Legalità adw. Magdaleny Treter zaprasza do kontaktu osoby, które chcą walczyć o swoje prawo do zachowku.

Reprezentujemy również spadkobierców, którzy zostali wezwani do wypłaty zachowku, ale chcą udowodnić, że nie mają takiego obowiązku.

Jeśli zostałaś/eś wydziedziczona/y, ale uważasz, że decyzja była niesłuszna, pomożemy Ci podważyć wydziedziczenie i walczyć o swoje prawa.